Tài chính cá nhân – Bài 2. Nhà đầu tư nghiệp dư

Tác giả bộ sách nổi tiếng "Cha giàu Cha nghèo" -  Robert Kiyosaki chia chúng ta ra làm 4 nhóm chính, theo quy mô công việc, như sau:

Nhóm 1: Nhân viên, quản lý. Nhóm này dùng công sức, thời gian và trí tuệ để kiếm tiền.

Nhóm 2: Tự do, freelance, tự làm chủ. Nhóm này cũng dùng công sức, thời gian và trí tuệ để kiếm tiền. Khác với nhóm 1 là làm cho người khác, nhóm 2 làm cho chính mình.

Nhóm 3: Doanh nhân, chủ doanh nghiệp. Nhóm này dùng ý tưởng kinh doanh, hệ thống (con người), và trí tuệ để làm ra tiền. Nhóm này còn được gọi là ông/bà chủ.

Nhóm 4: Nhà đầu tư. Nhóm này dùng tiền, và trí tuệ để làm ra nhiều tiền hơn. Nhóm này nghiên cứu sâu, đầu tư chuyên nghiệp để kiếm sống và làm giàu.

Về lý thuyết, phần thu nhập chính của các nhóm 1, 2, 3 đến từ nghề nghiệp chính chứ không phải đến từ đầu tư. Thời gian của họ dành cho đầu tư cũng không nhiều. Có thể gọi 3 nhóm này là nhà đầu tư nghiệp dư, bán chuyên.

Khác với nhà đầu tư chuyên nghiệp - những nhà đầu tư nghiệp dư, hay bán chuyên, sau khi thắng vài phi vụ, thì trở nên khá tự tin. Họ bắt đầu lấn sân sang đầu tư vào những sản phẩm, công cụ đầu tư phức tạp, nhiều rủi ro của nhóm đầu tư chuyên nghiệp.

Hãy nhớ rằng:

– Nhà đầu tư nghiệp dư có thể đầu tư dài hạn vào các cổ phiếu giá trị, nhưng không nên sa đà vào chuyện trading (kinh doanh, đầu cơ ngắn hạn) mua mua bán bán cổ phiếu, chỉ số các loại trên sàn chứng khoán. Món đó nhà đầu tư chuyên nghiệp còn 4 ăn 6 thua thì làm sao nhà đầu tư nghiệp dư thắng được.

– Nhà đầu tư nghiệp dư có thể đầu tư vào vàng vật chất, và ngoại hối nhưng đừng đụng vào vàng tài khoản, những cặp tiền tài khoản. Món đó chỉ có 5%- 10% nhà đầu tư chuyên nghiệp thắng. Nhà đầu tư nghiệp dư chơi món này thì chỉ có từ thua đến thua.

– Nhà đầu tư nghiệp dư có thể đầu tư vào nhà, căn hộ, đất nền nhưng đừng mua những sản phẩm BĐS phức tạp. Không hiểu về chúng mà đầu tư thì chỉ biết trông chờ vào hên xui.

Trong các bài sau tôi sẽ trình bày, phân tích về từng loại kênh/ sản phẩm dành cho nhà đầu tư nghiệp dư.

Khi tôi viết bài 1 “tiết kiệm đều đặn và lãi suất kép sẽ tạo ra 1 gia tài”, có một số bạn nói rằng họ đã biết về tác dụng của tiết kiệm tiền, và lãi suất kép, hãy chỉ cho họ kênh đầu tư để họ đầu tư đạt mức 12%, 15%…

Dĩ nhiên thì tôi có thể nói ngay kênh đầu tư cho họ. Ví dụ như vàng vật chất, các cổ phiếu giá trị…nhưng đó chỉ là 20% của vấn đề. 80% còn lại là chọn đúng thời điểm, chọn giá tốt, chọn đúng cổ phiếu để đạt tỷ suất lợi nhuận cao, và hạn chế rủi ro …Những vấn đề này đòi hỏi chúng ta học hỏi và nghiên cứu thì mới có thể làm được. Nếu chỉ cần đầu tư đúng kênh là sẽ đạt 12%, 15% thì chắc ai cũng giàu hết rồi.

NHỮNG NGUYÊN TẮC VÀNG TRONG ĐẦU TƯ:
Trước khi ra quyết định đầu tư vào 1 tài sản, sản phẩm đầu tư nào chúng ta cần phải:

– Nắm rõ cơ sở/ tính pháp lý của sản phẩm. Nhà nước, pháp luật có bảo vệ chúng ta không?
– Nắm rõ “hạng mức tín dụng”, độ tin cậy của người bán, người giữ phần cán tài sản mà ta đã đầu tư.
– Hiểu rõ nguyên tắc vận hành, tạo ra lợi nhuận của tài sản/ sản phẩm.
– Nhận diện những rủi ro tiềm ẩn của tài sản/ sản phẩm đó. Cách giảm thiểu, quản lý rủi ro.
– Luôn nhớ rằng “Không bao giờ có 1 bữa trưa miễn phí”. Vì thế chúng ta hãy Nói Không với tất cả sản phẩm Cam Kết lợi nhuận cao.

RỦI RO LUÔN TỒN TẠI

Theo nguyên tắc tài chính, thì chỉ có trái phiếu chính phủ ngắn hạn 1 năm của các quốc gia được xếp hạng 3A, AAA thì mới được xem là rủi ro bằng 0. Giải thích: vì các quốc gia AAA đủ bền vững trong 1 năm để in tiền trả cho các chủ trái phiếu. Ngoài ra thì rủi ro hiện diện ở tất cả các nơi. Chính phủ các nước, các ngân hàng, các doanh nghiệp bảo hiểm, các quỹ đầu tư, các định chế tài chính, các doanh nghiệp… tất cả đều tiềm ẩn rủi ro, ở mức nào đó.

Vì thế ngay cả trái phiếu do chính phủ Việt Nam phát hành cũng tiềm ẩn rủi ro. (Hạng tín nghiệm của Việt Nam còn rất xa so với AAA, 3A)

Nhưng! Việt Nam, rất lạ, là làm cho dân nghĩ rằng các ngân hàng Việt Nam không có rủi ro. Do đó dân gởi tiền thoải mái vào các ngân hàng, kể cả những ngân hàng làm ăn tệ hại. Khi có ngân hàng nào sắp phá sản, nhà nước lại nhảy vào cứu.
Bằng cách cứu đó, Nhà nước đã dùng tiền của toàn dân để cứu 1 số khách hàng. Và vô hình dung, tạo cho dân 1 suy nghĩ là ngân hàng tại Việt Nam không có rủi ro. Đây là 1 cách làm đi ngược với nền kinh tế thị trường.

Những tổ chức uy tín cao, rủi ro thấp thì sẽ trả tiền lãi thấp hơn.
Những tổ chức ít uy tín, rủi ro cao thì phải trả lãi suất cao hơn.
Vì thế người dân khi nhận lãi suất cao thì phải gánh chịu rủi ro tiềm tàng. Lãi suất cao, mà không rủi ro thì là chuyện không thể xảy ra.

Rất nhiều những dự án kiểu Century 21, Onecoin, đào tiền Sky mining… và hứa hẹn đảm bảo mức lãi suất năm ở mức 50%, 70% thậm chí 100%, 200%. Tôi nói ngay đó đây là những dự án rủi ro cực cao, hoặc lừa đảo.

Suy nghĩ đơn giản thế này. Nếu thật sự dự án đó trả 30%/năm, thì tôi đi vay ngân hàng, 10%/ năm, tôi đưa vào đầu tư thì tôi sẽ được hưởng lãi suất chênh lệch 20%, mà gần như không có rủi ro!
Chuyện cổ tích ấy không thể xảy ra.
Ấy thế mà, rất nhiều người, từ người không học về tài chính cho đến trí thức, từ tiểu gia cho đến đại gia, ùn ùn đổ tiền vào những dự án hứa hẹn, đảm bảo trả lãi suất cao. Họ chết vì thiếu hiểu biết và quá tham lam.

RỦI RO TRONG ĐẦU TƯ
Trong đầu tư, về cơ bản có 3 loại rủi ro chính: rủi ro mất vốn, rủi ro không đạt tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng, và rủi ro thanh khoản.

** RỦI RO MẤT HẲN VỐN
– Đầu tư vào 1 công ty. Nó phá sản, nhà đầu tư chỉ còn tờ giấy xác nhận là cổ đông.
– Mua 1 miếng đất của Alibaba: chỉ có đất trên giấy.
– Mua Onecoin, tôi có rất nhiều tiền ảo trên máy tính, còn tiền thật thì đã bay mất.
– Đầu tư vào sàn chứng khoán quốc tế. Tiền thật vào tài khoản “quốc tế” của các công ty lừa đảo này. Chứng khoán thì chỉ thấy trên màn hình. Họ đi, tiền nhà đầu tư cũng đi theo họ.

** RỦI RO KHÔNG ĐẠT TỶ SUẤT LỢI NHUẬN, GIẢM VỐN:
– Đầu tư vào công ty giá trị, kỳ vọng đạt tỷ lệ lợi nhuận 20%/năm, nhưng vì có biến động về thị trường chung, nên TSLN chỉ là 14%/năm.
– Đầu tư vào nhà, kỳ vọng đạt tỷ lệ lợi nhuận 25%/ năm, nhưng xảy ra khủng hoảng, TSLN thật chỉ là -5%/ năm.
– Đầu tư vào cổ phiếu tương tự như Facebook, kỳ vọng giá tăng gấp 100 lần sau vài năm, ai ngờ nó giảm đến 90%.

** RỦI RO THANH KHOẢN (CHUYỂN ĐỔI RA TIỀN)
– Miếng đất, giá vốn 1 tỷ. Giá hiện nay, nghe nói là 3 tỷ. Nhưng thị trường đóng băng. Rao bán 3 tháng rồi, không thấy ai trả giá.
– Đầu tư vào cổ phiếu nhỏ. Năm trước giá lên tốt. TSLN đạt 45%/năm. Nhưng hiện tại thị trường quá ít giao dịch. Tôi đặt lệnh bán cả tuần nay mà không khớp lệnh.

Có 2 cách chính để giảm thiểu rủi ro: 1) nguyên cứu thật kỹ, hoặc 2) đa dạng hoá danh mục đầu tư.
Những bài sau, tôi sẽ lần lượt nói về các công cụ/ sản phẩm đầu tư nhé.

Tác giả: Lâm Minh Chánh
Giám đốc Trường Quản Trị Kinh Doanh BizUni